SCCA Grand Prix Championship
W 1965 roku Sports Car Club of America utworzył mistrzostwa SCCA Grand Prix Championship przeznaczone dla bolidów trzech nowo utworzonych kategorii - Formuły A, B oraz C. Formuła A była dedykowana dla pojazdów z maksymalną pojemnością silnika wynoszącą 3,0 L, w Formule B obowiązywały silniki seryjne o pojemności 1,6 L (seria została później przemianowana na Formułę Atlantic) a w Formule C pojemność ograniczono do 1,1 L. Pojemności te nawiązywały do Europejskich serii wyścigowych. W Formule 1 planowano wprowadzić pojemność 3,0 L, podobne ograniczenie obowiązywało również w wyścigu Indianapolis 500 od 1920 roku. Nadchodząca Formuła 2 miała mieć pojemność ograniczoną do 1,6 L, a w Formule Junior stosowano silniki 1,1 L.
Początkowo Formuła A nie wzbudziła dużego zainteresowania wśród zawodników i pierwszy sezon w ogóle się nie odbył. W 1966 roku tytuł zdobył Harry McIntosh za kierownicą znanego z Formuły 1 Brabhama BT7 z silnikiem o pojemności 1,5 L. W kolejnym sezonie triumfował Chuck Kirkbride w Lotusie 18, lecz był jedynym zawodnikiem dysponującym samochodem w specyfikacji Formuły A. Sezon 1967 był natomiast zdominowany przez pojazdy Formuły B.
W 1968 roku w Formule A dopuszczono do użycia 5-litrowe silniki V8 z rozrządem OHV*. Inspirację dla organizatorów stanowiła seria Can-Am, gdzie pojazdy wyposażone były w silniki V8 o dużych pojemnościach, a konstruktorzy mieli sporą dowolność przy projektowaniu nadwozia. Jako pierwszy w stawce Formuły 5000 pojawił się wyposażony we wtrysk paliwa silnik Chevroleta o pojemności 5,0 L, który rozwijał moc 430-465 KM przy 6 800 obr/min. Jednostka pochodziła z modelu Camaro Z-28 rywalizującego w serii Trans-Am. Konstruktorzy bolidów często w swoich maszynach montowali również silnik z Forda GT o mocy 350-375 KM. W celu wyrównania osiągów z jednostkami 3-litrowymi, jednostki 5-litrowe miały narzucone pewne ograniczenia. Masa bolidów Formuły 5000 wynosiła 660kg.
Pierwszy sezon liczył osiem wyścigów wliczając w to jedną rundę w Kanadzie na torze Mosport Park. Dystans zawodów wynosił około 190 km. W 1969 serię przemianowano na SCCA Continental Championship. Wyścigi Formuły A oraz Formuły B i C zaczęto wówczas rozgrywać oddzielnie. Kalendarz rozrósł się do 13 wyścigów, wśród których pojawiła się druga Kanadyjska runda na Circuit Mont-Tremblant. Mistrzem został Tony Abramowicz. Rok później mistrzostwa zyskały wsparcie L&M Cigarettes, który zagwarantował wynoszącą 40 000 dolarów nagrodę dla mistrza serii. Pieniądze oraz tytuł mistrzowski zdobył wówczas Kanadyjczyk John Cannon w McLarenie M10B z silnikiem Chevroleta. W 1971 roku seria zmieniła nazwę na SCCA L&M Continental 5000 Championship. Koncern tytoniowy wycofał się ze sponsoringu przed rozpoczęciem sezonu 1973. Kalendarz liczył sobie wówczas 9 rund na terytorium Stanów Zjednoczonych. Nowością były wyścigi rozgrywane na drogowych konfiguracjach owali - Michigan International Speedway oraz Pocono International Raceway. Początek sezonu został zdominowany przez Jody'ego Schecktera, który wygrał cztery z pięciu pierwszych wyścigów. W kolejnych rundach górą był jednak Brian Redman kończąc sezon z pięcioma triumfami na koncie. Mimo to kierowca z Południowej Afryki zgromadził o 14 punktów więcej zdobywając swój pierwszy tytuł.
W 1974 SCCA nawiązało współpracę z USAC, a mistrzostwa zostały przemianowane na SCCA/USAC Formula 5000 Championship. W ramach porozumienia między obydwoma organizacjami do startu dopuszczone zostały bolidy znane z serii Indycar. Pojazdy te miały dopuszczalną pojemność wynoszącą 2 650 ccm dla silników turbodoładowanych, 4 200 ccm dla wolnossących silników produkcyjnych z górnym wałkiem rozrządu oraz 5 250 ccm dla wolnossących silników bez górnego wałka rozrządu.
W 1976 roku USAC wycofało się ze współorganizowania serii. Mistrzem został, po raz trzeci z rzędu, Brian Redman. Wyjątkowo, po raz pierwszy od trzech lat Lola nie wygrała wszystkich wyścigów w sezonie. W zawodach na Watkins Glen triumfował Alan Jones w Marchu, natomiast na Road Americe najszybszy był Jackie Oliver w bolidzie Shadow DN6B z silnikiem Dodge V8. Jego zwycięstwo zakończyło serię triumfów jednostki Chevroleta, która trwała od 1971 roku.
James Hunt, Eagle 75, GP Riverside 1974 (pl.pinterest.com)
Kolejny sezon rozgrywany pod egidą SCCA miał liczyć 10 rund, lecz organizatorzy serii oraz promotorzy wyścigów uznali, że rywalizacja bolidów jednomiejscowych nie wzbudzi zainteresowania wśród kibiców. Przyczyniła się do tego dominacja Loli a także rosnące koszty dla uczestników. Ostatecznie SCCA postanowiła zakończyć rozgrywanie mistrzostw, a w ich miejsce reaktywować serię Can-Am, do której dopuszczone zostały konstrukcje z Formuły 5000 z zakrywającym koła nadwoziem. Samochody te odnosiły sukcesy i przyciągały wielu Europejskich zawodników. Jednakże w 1981 roku IMSA wprowadziła nowe przepisy dla kategorii GTP powodując, ze stare bolidy Formuły 5000 stały się niekonkurencyjne.
Amerykańska Formuła 5000 w czasach swojego istnienia zyskała dużą popularność wśród kierowców. W gronie uczestniczących w rywalizacji zawodników znaleźli się Mario Andretti, Al Unser, Bobby Unser, James Hunt, Jody Scheckter, Brian Redman, David Hobbs oraz Tony Adamowicz. W jednym z późniejszych wywiadów Mario Andretii wypowiadał się z dużą sympatią o tej serii: "Bardzo lubiłem Formułę 5000" - mówił mistrz Formuły 1 z 1978 roku. - "Świetnie się je prowadziło. W niektórych miejscach te bolidy były szybsze od Formuły 1. W Riverside, gdzie mieliśmy bardzo dużo testów Formuły 5000, nigdy nie pobiłem swojego czasu z F5000 bolidem Formuły 1".
Mimo zlikwidowania serii niektóre z bolidów wciąż można było spotkać na torze podczas startów w lokalnych zawodach.
*OHV - rodzaj rozrządu, w którym wałek rozrządu znajduje się w bloku silnika i steruje znajdującymi się w głowicy zaworami poprzez popychacze. Układ taki znacznie utrudnia zamontowanie więcej, niż dwóch zaworów na cylinder, a większa liczba i masa ruchomych elementów pociąga za sobą wzrost sił bezwładności.
Guards Formula 5000 Championship
W 1969 roku British Racing and Sports Car Club utworzył mistrzostwa Guards Formula 5000 Championship. Podobnie, jak w Amerykańskim odpowiedniku serii, do startu dopuszczono pojazdy o masie 660 kg wyposażone w wolnossące, 5-litrowe silniki V8 o rozrządzie OHV. W przeciwieństwie do SCCA Grand Prix Championship, dozwolony był napęd na 4 koła, chociaż żaden konstruktor nie zdecydował się skorzystać z tego rozwiązania. Pierwszy sezon składał się 12 rund rozgrywanych głównie w Wielkiej Brytanii. Seria odwiedziła jednak również tory Mondello Park (Irlandia), Koksijde (Belgia), Zandvoort (Holandia) oraz Hockenheim (Niemcy). Tytuł zdobył Peter Gethin w McLarenie M10A z silnikiem Chevroleta. Brytyjczyk powtórzył swoje osiągnięcie rok później, co umożliwiło mu awans do Formuły 1. Tymczasem mistrzostwa przemianowane zostały na European Formula 5000 Championships, a w kalendarzu pojawiły się wyścigi na Monzy (Włochy), Zolder (Belgia), Scandinavian Raceway (Szwecja) oraz Salzburgringu (Austria). Jedną z rund był także wyścig International Trophy rozgrywany na torze Silverstone. Impreza po raz pierwszy odbyła się w 1949 roku, a do startu dopuszczone zostały wówczas pojazdy spełniające regulamin wyścigów Grand Prix. Sponsorem zawodów został Daily Express. Od 1950 roku wyścig gościł bolidy Formuły 1 stanowiąc nie zaliczaną do klasyfikacji generalnej rundę. W 1970 roku znalazły się również w kalendarzu mistrzostw Formuły 5000, a najlepszy rezultat w tej kategorii zajął siódmy na mecie Mike Hailwood. Rok później poprawił swój wynik zajmując piąte miejsce. Wyścig na Silverstone nie był jedyną rundą rozgrywaną wspólnie z Formułą 1.
W 1971 w kalendarzu znalazł się wyścig na torze Brands Hatch. Na liście startowej znajdowało się 14 bolidów Formuły 1 oraz 13 pojazdów Formuły 5000. Zawody przerwano po 15 z 40 zaplanowanych okrążeń ze względu na wypadek Jo Sifferta. Szwajcar z powodu awarii zawieszenia wypadł z toru w zakręcie Hawthorn Bend, odbił się od zagłębienia terenu i dachował, a następnie stanął w płomieniach. Kierowca doznał w wypadku złamania nogi i nie był w stanie wydostać się z bolidu o własnych siłach. Zawodnik został wyciągnięty z wraku dopiero po kilkunastu minutach, ponieważ nie działała żadna z gaśnic w tym punkcie toru. Było już jednak za późno. Jo Siffert zmarł w wieku 35 lat w wyniku zatrucia tlenkiem węgla. Rywalizacji nie wznowiono, a jako wyniki wyścigu ogłoszono rezultat z 14 okrążenia. Zwycięzcą został Peter Gethin, a najwyżej sklasyfikowanym kierowcą Formuły 5000 był Alan Rollinson, który zajął dziesiątą pozycję. Imprezę rozegrano również rok później, a triumf odniósł w niej Jean-Pierre Beltoise. Najszybszy wśród zawodników Formuły 5000 był siódmy na mecie wyścigu Keith Holland.
W 1972 roku International Trophy wypadło z kalendarza European Formula 5000 Championships, jednak seria nie opuściła toru Silverstone. Runda mistrzostw pod nazwą GKN Vanwall Trophy rozegrana została w przeddzień wyścigu International Trophy, w którym bolidy Formuły 5000 wciąż mogły startować do 1974 roku.
Wróćmy jednak do 1971 roku, kiedy to sponsorem serii został Rothmans. Po mistrzostwo sięgnął wówczas Australijczyk, Frank Gardner korzystający z bolidów Loli napędzanych silnikiem Chevroleta. Rok później w klasyfikacji generalnej triumfował Gijs van Lennep.
Ze względu na niską wartość funta oraz rosnące koszty importu jednostek Chevroleta w 1973 roku zmieniono przepisy, by umożliwić wykorzystywanie jednostek o mniejszej pojemności. Nowy regulamin dopuszczał do startu silniki od 2750 ccm do 5000 ccm o dowolnej liczbie cylindrów. Jednostki przekraczające pojemność 4000 ccm musiały jednak posiadać rozrząd OHV. Mniejsze silniki mogły być wyposażone w dowolny rozrząd, a także turbosprężarkę. Zmiany te zaowocowały pojawieniem się w stawce jednostki DOHC Cosworth GA V6 o pojemności 3500 ccm pochodzącej z Forda Capri rywalizującego w grupie 2. W kalendarzu sezonu 1973 znalazło się 18 rund, chociaż trzy z nich zostały później odwołane. Mistrzem został Teddy Pilette korzystający z pojazdów McLaren M18 oraz Chevron B24. Belg zdobył swój drugi tytuł w 1975 roku jadąc Lolą T 400 Chevrolet. Rok wcześniej mistrzostwo wywalczył Bob Evans.
Mallory Park 1973 (pl.pinterest.com)
W 1976 serię przekształcono w Shellsport Group 8, mistrzostwa dla bolidów Formuły 1, Formuły 2, Formuły 5000 oraz Formuły Atlantic. Sezon składał się z 13 rund rozgrywanych na terytorium Wielkiej Brytanii. Mistrzem został David Purley za kierownicą zbudowanego zgodnie z regulaminem Formuły 5000 bolidu Chevron B30 z silnikiem Ford GAA 3.4 V6. Rok później triumfował Tony Trimmer w bolidzie Formuły 1. Najwyżej sklasyfikowanym kierowcą Formuły 5000 był trzeci w punktacji Valentino Mussetti w samochodzie March 752 Ford GAA 3.4 V6.
W 1978 seria została przekształcona w Brytyjskie Mistrzostwa Formuły 1, a do startu dopuszczone zostały wyłącznie bolidy Formuły 1 i Formuły 2. Seria ostatecznie została zlikwidowana po sezonie 1982.
Race of Champions
Race of Champions był niezaliczanym do klasyfikacji generalnej wyścigiem Formuły 1 na torze Brands Hatch. Impreza ciesząca się dużą popularnością wśród zawodników została rozegrana po raz pierwszy w 1965 roku, a w 1972 do startu w niej dopuszczono także bolidy Formuły 5000. Najlepszym kierowcą w tej kategorii był dziesiąty w wyścigu Alan Rollinson. Rok później konstrukcja zbudowana na zasadach F5000 odniosła zwycięstwo dzięki Peterowi Gethinowi. Brytyjczyk za kierownicą Chevrona z silnikiem Chevroleta przekroczył linię mety 3,4 sekundy przed Dennym Hulmem i Jamesem Huntem. Rok później najszybszy w tej kategorii Ian Ashley zajął ósmą pozycję w wyścigu.
W 1975 roku pojawiły się głosy przeciwne startu bolidów Formuły 5000 w Race of Champions. Mimo protestów organizator zezwolił na ich udział w wyścigu. Ze względu na niegościnną aurę, silny wiatr oraz opadu deszczu i śniegu rozpoczęcie wyścigu zostało opóźnione. Do rywalizacji przystąpiły trzy bolidy Formuły 5000, lecz żaden z nich nie dotarł do mety. Tom Belsø odpadł już na pierwszym okrążeniu po tym, jak uderzył na starcie w pojazd Jochena Massa kończąc jego udział w wyścigu. Po tym incydencie zadecydowano, że w kolejnej edycji wystartują wyłącznie bolidy Formuły 1. Zawody były rozgrywane z przerwami do 1983 roku, kiedy to odbyła się ostatnia edycja imprezy będąca zarazem ostatnim niezaliczanym do klasyfikacji generalnej wyścigiem Formuły 1.
GP Madrytu
13 kwietnia 1969 roku na torze Jarama rozegrany został wyścig o Grand Prix Madrytu. W rywalizacji wzięły udział bolidy Formuły 1, Formuły 2 oraz Formuły 5000. Na starcie stanęło dziesięciu kierowców, ośmiu z Wielkiej Brytanii oraz dwóch z Australii. Wyścig na dystansie 136,6 km wygrał Peter Gethin w bolidzie McLarena pokonując Keitha Hollanda w Loli. Najwyżej sklasyfikowanym pojazdem Formuły 1 był BRM, którym Tony Dean zajął trzecią pozycję - o jedną wyżej od Maxa Mosleya w bolidzie Lotusa z Formuły 2.
Grand Prix Argentyny
Po raz pierwszy Grand Prix Argentyny odbyło się w 1953 roku na torze Autódromo Juan y Óscar Gálvez znanym wówczas jako Autódromo 17 de Octubre. Organizację wyścigu zakończono po 1960 roku, do czego przyczyniło się zakończenie kariery przez Juana Manuela Fangio oraz José Froilána Gonzáleza, a także niestabilna sytuacja polityczna w kraju po wygnaniu Juana Perona.
Kolejne Grand Prix Argentyny odbyło się w 1971 roku. W wyścigu wzięły udział bolidy Formuły 1 oraz Formuły 5000. Impreza pełniła \ rolę rundy pokazowej, która miała zademonstrować FIA gotowość Argentyny na powrót do kalendarza Mistrzostw Świata Formuły 1. Przeprowadzenie tego typu wyścigu było wówczas wymagane przez Międzynarodową Federację Samochodową przed dodaniem nowej rundy do mistrzostw.
Impreza składała się z dwóch liczących 50 okrążeń biegów, a o wynikach decydowała suma czasów z obydwu wyścigów. Na starcie pojawiło się 10 bolidów Formuły 1 oraz 5 pojazdów Formuły 5000. Swoje zgłoszenie wycofała ekipa Ferrari ze względu na śmierć Ignazio Giuntiego, który zginął w wypadku samochodów sportowych rozgrywanym dwa tygodnie wcześniej na tym samym torze. Był on spowodowany przez Jean'a-Pierre'a Beltoise, który wjechał w samochód Giuntiego, gdy ten starał się dopchnąć go do mety, po tym, jak skończyło mu się paliwo. Francuzowi za spowodowanie wypadku zawieszono licencję wyścigową i również nie pojawił się na starcie zawodów w Argentynie.
Żaden z bolidów Formuły 5000 nie ukończył pierwszego biegu. W drugim najlepiej spisał się David Prophet w McLarenie z silnikiem Chevroleta. Zajął on czwartą pozycję, która dała mu czwartą lokatę w łącznych wynikach wyścigu o Grand Prix Argentyny. Triumfatorem zawodów został natomiast Nowozelandczyk, Chris Amon. Wyścig zyskał aprobatę FIA i w następnym roku znalazł się w kalendarzu Mistrzostw Świata, co uniemożliwiło udział bolidów Formuły 5000 w kolejnych edycjach tej imprezy.
Południowoafrykańska Formuła 1
W 1960 roku w RPA utworzono Południowoafrykańską Formułę 1, w której startowały pojazdy z Mistrzostw Świata F1. W 1968 dopuszczono do rywalizacji bolidy Formuły 5000, a w 1973 również bolidy Formuły 2.
W 1967 roku do mistrzostw dołączył pochodzący z Rodezji John Love z bolidem Copper-Climax napędzanym przez czterocylindrowy silnik o pojemności 2,7 L. Jego pojazd został pierwotnie zaprojektowany z myślą o rywalizacji na krótkich i krętych torach Tasman Series. By przystosować go do startu w Grand Prix RPA, zamontowano w nim dwa dodatkowe zbiorniki paliwa. Love świetnie się spisywał prowadząc w wyścigu, jednakże awaria pompy paliwa zepchnęła go na drugie miejsce.
John Love, Lotus 49B (pl.pinterest.com)
Rodezyjczyk doskonale radził sobie również w Południowoafrykańskiej Formule 1. W latach 1964-1969 sześciokrotnie został mistrzem serii. Kolejne sześć tytułów, poczynając od 1970 roku wywalczył Dave Charlton. W 1975 do stawki dołączył Ian Scheckter startujący bolidem Tyrrela 007, za kierownicą którego jego brat, Jody, wywalczył rok wcześniej Mistrzostwo Świata. Zawodnik wygrał aż pięć wyścigów, lecz mistrzem ponownie został Charlton, który poza trzema triumfami, ukończył także pięć wyścigów na drugim miejscu.
W 1976 roku ze względu na niską frekwencję oraz rosnące koszty seria została przemianowana na Formułę Atlantic. Ian Scheckter wygrał w niej cztery tytuły w latach 1976-1979, po czym dorzucił jeszcze dwa w 1983 i 1984 roku. W 1986 roku rozegrano ostatni sezon mistrzostw RPA.
Tasman Series
Tasman Series powstała w 1964 roku. Do startu dopuszczone zostały bolidy z wolnossącymi silnikami o pojemności 2,5 litra. Seria była rozgrywana w trakcie zimowej przerwy w Formule 1, a kalendarz mistrzostw składał się z czterech rund w Nowej Zelandii oraz czterech w Australii. Stawkę stanowili w dużej mierze kierowcy F1, którzy uczestniczyli w zawodach za kierownicą swoich bolidów używanych w mistrzostwach świata. Pierwszym mistrzem serii został Bruce McLaren.
Mistrzostwa zyskały dużą popularność, jednakże powiększający się z czasem kalendarz Formuły 1 oraz rosnące koszty uczestnictwa w Tasman Series spowodowały, że wiele ekip zrezygnowało ze startów. W związku z tym w 1970 roku dopuszczono do rywalizacji bolidy Formuły 5000. Wykorzystywane w nich Amerykańskie jednostki napędowe były dużo tańsze oraz łatwo dostępne, gdyż produkowano je na terytorium Australii. Silniki te były również niezawodne i trwałe, dzięki czemu możliwe było przejechanie 5-6 wyścigów bez remontu.
Konstrukcje napędzane przez jednostki o pojemności 2,5 litra, znane od tego momentu jako Formuła Tasman, miały zostać wycofane z serii w ciągu najbliższych kilku lat. Organizatorzy zrezygnowali także z wynagrodzeń płaconych za start czołowych zawodników, zastępując je wyższymi nagrodami finansowymi. Zwycięzca każdego wyścigu otrzymywał 16 000 dolarów australijskich.
Zagraniczni kierowcy, licznie startujący w poprzednich latach, ze względu na m.in. coraz dłuższy sezon Formuły 1 pojawiali się w Tasman Series sporadycznie. Zawody przyciągnęły jednak kilku zawodników z innych serii Formuły 5000, a także znanego z torów Formuły 1 Chrisa Amona.
Najważniejszym wyścigiem w Nowozelandzkiej części kalendarza była runda na Pukekohe Park. Obiekt ten w 1963 roku stał się gospodarzem Grand Prix Nowej Zelandii, które z wyjątkiem sezonu 1974 odbywało się na nim do 1991 roku. Rozgrywany 10 stycznia wyścig stanowił drugą rundę sezonu 1970, a zwycięstwo w nim odniósł Frank Matich w McLarenie M10A. Podium uzupełniły bolidy Formuły Tasman, Brabham BT26A Dereka Bella oraz Ferrari 246T Graeme'a Lawrence'a, który zakończył sezon na pierwszej pozycji w klasyfikacji generalnej.
Kolejne lata zostały zdominowane przez samochody Formuły 5000. W następnym sezonie po mistrzostwo sięgnął Graham McRae w Mclarenie M10B z 5-litrowym silnikiem Chevroleta. Australijczyk zdobył kolejne dwa tytuły korzystając z nadwozia Leda GM1 w 1972 oraz McRae GM1 w sezonie 1973. W 1972 roku rywalizacja sportowa zeszła jednak na drugi plan ze względu na tragiczny wypadek Bryana Faloona, który rozbił się na 51 okrążeniu wyścigu o Grand Prix Nowej Zelandii.
Frank Matich, Matich A50 Repco, Warwick Farm 1972 (primotipo.com)
W 1974 roku tytuł zdobył Peter Gethin, a w 1975 po dramatycznym wyścigu na Sandown Raceway mistrzem został Warwick Brown. Australijczyk, podobnie, jak jego dwaj rywale, Graeme Lawrence i Johnie Walker, przystępował do ostatniej rundy z 30 punktami na koncie. W wyścigu wszyscy trzej zawodnicy mieli problemy, jednak Lawrence zdołał przebić się na szóstą pozycję zdobywając jeden, decydujący o tytule mistrzowskim punkt.
Mimo obniżenia kosztów seria upadła w 1975 roku. W Nowej Zelandii w jej miejsce powstała Peter Stuyvesant Series, w której przez rok rywalizowały bolidy Formuły 5000, a mistrzem został Ken Smith w Loli T330 Chevrolet. Był to jednak ostatni sezon Formuły 5000 w kraju, gdyż w kolejnym roku władze serii zastąpiły ją bolidami Formuły Pacific.
W Australii Tasman Series została natomiast zastąpiona przez Rothmans International Series w której do startu dopuszczono bolidy Formuły 1, Formuły 5000 oraz Formuły Pacific. W kalendarzu znalazły się goszczące do tej pory Tasman Series tory Sandown, Adelaide, Oran Park oraz Surfers Paradise. Serię zdominowały bolidy Formuły 5000. W 1976 roku mistrzem został Vern Shuppan w Loli T332-Chevrolet. W 1977 oraz 1978 roku triumfował Warwick Brown, który korzystał z Loli T430, a w następnym sezonie z Loli T333CS. Rok później po mistrzostwo sięgnął Lary Perkins w bolidzie Elfin MR8-Chevrolet. Organizację mistrzostw zakończono po sezonie 1979.
Australijskie Mistrzostwa Kierowców
Australijskie Mistrzostwa Kierowców utworzono w 1957 roku. Początkowo wyścigi rozgrywano na zasadach Formuły Libre*, a na starcie stawały pojazdy konstruowane przez lokalnych mechaników. Później do Australii zaczęły napływać używane bolidy Formuły 1 i Formuły 2, a seria wzbudziła zainteresowanie zespołów wyścigowych z F1. Zaowocowało to utworzeniem w 1964 Tasman Series.
Tego samego roku Confederation of Australian Motor Sport utworzyło Australian National Formula. Regulamin zezwalał na start pojazdów z silnikami wolnossącymi o pojemności nieprzekraczającej 2,5 L zasilanych komercyjnie dostępnym paliwem. Dużą popularność zyskał wówczas wykorzystywany w Formule 1 do 1961 roku silnik Coventry Climax FPF. W 1970 seria została przemianowana na Australijską Formułę 1. W 1971 roku zmieniono regulamin dotyczący silników. Do startu dopuszczone zostały zgodne z przepisami Formuły 5000 pojazdy wyposażone w silniki OHV V8 o pojemności 5,0 L, a także obarczone mniejszymi ograniczeniami dwulitrowe jednostki wolnossące.
Stawka wzbogaciła się wówczas o Europejskie pojazdy - Lolę, McLarena i Chevrona, które musiały zmierzyć się z dosyć konkurencyjnymi bolidami lokalnych konstruktorów - Maticha, Elfina oraz McRae. Do napędu najczęściej wykorzystywano silnik Chevroleta V8 5.0 L oraz zbudowaną przez Repco Holden jednostkę napędową V8 o pojemności 5 000 ccm. Swoich sił próbował również Ford, lecz nie osiągnął on większych sukcesów.
Pierwszy sezon mistrzostw rozgrywanych na zasadach Formuły 5000 liczył 6 wyścigów. Po tytuł sięgnął Max Stewart za kierownicą bolidu Mildren Waggott pokonując o jeden punkt Kevina Bartletta w McLarenie M10B z silnikiem Chevroleta. W kolejnym sezonie bolid Formuły 5000 triumfował za sprawą Franka Maticha i jego Maticha A50 z jednostką Repco Holden. W 1973 wygrał John McCormack. Australijczyk świętował swój triumf później także w 1975 oraz 1977 roku. W 1974 wygrała Lola T333 z jednostką Chevroleta, którą po tytuł poprowadził Max Stewart. Pojazd Brytyjskiego konstruktora przyniósł również triumf Johnowi Lefflerowi w 1976. Był to również pierwszy sezon, w którym nie dopuszczono do startów bolidów z silnikami o pojemności 2 000 ccm. W 1977 roku samochody Formuły 5000 przegrały ze znanym z torów Formuły 1 McLarenem M23, którego poprowadził John McCormack. John Leffler w Loli T400 z silnikiem Chevroleta zajął drugą pozycję. Rok później mistrzostwo wywalczył Graham McRae we własnym bolidzie McRae GM3 Chevrolet.
John Cannon March 76B, Sandown 1977 (www.flickr.com)
W 1979 roku do startów dopuszczone zostały bolidy Formuły Pacific wyposażone w czterocylindrowe jednostki napędowe o pojemności 1,6 L. Mistrzem został wówczas Johnie Walker w Loli T332 Chevrolet. W 1980 umożliwiono także start bolidów Formuły 1 z pojemnością nieprzekraczającą 3 000 ccm. Sezon rozrósł się do 8 rund. Po mistrzostwo sięgnął urodzony we Włoszech Australijczyk, Alfredo Costanzo. Swój triumf powtórzył również rok później zamieniając Lolę T430 na McLarena M26. W 1982 roku w serii rywalizowały wyłącznie bolidy Formuły Pacific kończąc erę Formuły 5000 w Australii.
*Formuła Libre - zawody, w których regulamin techniczny jest bardzo liberalny i ogranicza się przede wszystkim do kwestii związanych z bezpieczeństwem. Formuła Libre nie jest konkretną kategorią z własnym zestawem przepisów, lecz oznacza serię z bardzo ograniczonymi regulacjami technicznymi, w której najczęściej startują pojazdy różnych klas.
GP Australii
Inauguracyjny wyścig o GP Australii rozegrano w 1928 roku na torze Phillip Island, jednakże nazwa Grand Prix Australii po raz pierwszy użyta została rok później. Zawody stały się rundą serii Tasman w chwili utworzenia mistrzostw w 1964 roku. W 1970 roku Grand Prix Australii opuściło kalendarz i stało się niezależnym wyścigiem. Po raz pierwszy dopuszczono do startu bolidy Formuły 5000, które rywalizowały z pojazdami Formuły 1 i Formuły 2. Kolejną zmianą było przeniesienie wyścigu z Lakeside na Warwick Farm. W zawodach triumfował Frank Matich, który powtórzył swoje osiągnięcie również rok później.
W 1972 roku wyścig przeniesiono na tor Sandown i włączono do kalendarza Serii Tasman. W kolejnym sezonie impreza znalazła się natomiast w harmonogramie Australijskiej Formuły 1. Obydwie edycje wygrał wówczas Graham McRae. W 1977 roku wyścig stał się rundą Rothmans International Series, a zwyciężył w nim Warwick Brown pokonując o 0,3 sekundy Alana Jonesa. Rok później wyścig został przeniesiony na tor Sandown i ponownie dołączył do kalendarza Mistrzostw Australii Formuły 1. W 1980 roku zawody wygrał Alan Jones powtarzając sukces swojego ojca, Stana, który w 1959 wygrał Grand Prix Australii rozgrywane wówczas na Longford. Jones pozostaje do dziś ostatnim Australijczykiem, który triumfował w GP Australii. W 1981 roku wyścig wypadł z kalendarza i stał się niezależna imprezą przeznaczoną dla bolidów Formuły Pacific.
Wyścigi historyczne
W listopadzie 1993 roku TACCOC (The Thoroughbred and Classic Car Owners Club) zorganizował wyścig historycznych bolidów Formuły 5000 na torze Pukekohe. Od 1997 roku Historic Racing Club regularnie przeprowadza wyścigi Formuły Libre, w których udział brały bolidy Formuły 1, IndyCar, Formuły 5000, Formuły 3000, Formuły Holden oraz samochody sportowe. Ze względu na rosnącą liczbę pojazdów Formuły 5000 biorących udział w zawodach w 2003 utworzono oddzielne, składające się z kilku wyścigów mistrzostwa Tasman Revival Series. W 2010 roku seria towarzyszyła wyścigowi o GP Australii. Mistrzostwa te rozgrywane są nieprzerwanie do dnia dzisiejszego i cieszą się dużą popularnością zarówno wśród uczestników jak i kibiców. Kalendarz składa się z czterech rund w Nowej Zelandii oraz dwóch w Australii. Historic Racing Club zajmuje się także organizacją pojedynczych wyścigów w USA i Europie.
Wyścigi historycznych bolidów Formuły 5000 odbywają się również w Stanach Zjednoczonych. W 2008 roku po raz pierwszy rozegrany został Wine Country Classic na Sonoma Raceway. Historyczne bolidy rywalizują również na torze Laguna Seca podczas zawodów organizowanych przez Monterey Historic Automobile Races.
Australijskie mistrzostwa S5000
W 2016 roku ogłoszono pierwsze plany stworzenia Formuły Thunder 5000, serii nawiązującej do Formuły 5000. Pomysłodawcą projektu był pochodzący z Melbourne Chris Lambden. Pojazd miał być wyposażony w 5-litrowy silnik Ford Coyote V8 pochodzący z Forda Mustanga, a napęd przekazywałaby sześciobiegowa przekładnia Holinger. Nadwozie firmy Swift opierało się na konstrukcji Formuły Nippon, lecz swym wyglądem nawiązywało do dawnych bolidów Formuły 5000. Zainteresowanie startami w nowej serii wyraził szef ekipy Birrana, Malcolm Ramsay.
Rok później władze Supercars zaprezentowały serię Super5000. Do napędu miały posłużyć znane z mistrzostw Supercars silniki V8 o pojemności 5000 ccm, a napęd miał być przekazywany przez 6-biegową skrzynię biegów Albins. Pojazdy zaprojektowane przez należącą do Oscara Fiorinotto Południowoafrykańską firmę Supashock Racing Engineering nawiązywały do bolidów Formuły 5000 z lat '70. Lambden mocno krytykował władze Supercars za skopiowanie jego pomysłu. Włodarze serii tłumaczyli się natomiast tym, że prawa do Formuły 5000 nabyli już w marcu 2015 roku, a nowa seria jest prywatnym przedsięwzięciem z własnym źródłem finansowania.
W połowie 2017 roku, mimo nieprzychylnych słów Lambdena na temat tworzonej przez Supercars serii, obydwie strony zjednoczyły siły pracując wspólnie nad nowym bolidem Formuły 5000, który miał łączyć elementy obydwu projektów. W nawiązaniu porozumienia pomiędzy Lambdenem i Johnem McMellanem, szefem Super5000 brał udział również były kierowca wyścigowy, John Bowe.
Formuła S5000 (www.thenationals.com.au)
Źródła
en.wikipedia.org/Formula_5000
en.wikipedia.org/European_Formula_5000_Championship
en.wikipedia.org/SCCA_Continental_Championship
en.wikipedia.org/Tasman_Series
en.wikipedia.org/Rothmans_International_Series
en.wikipedia.org/South_African_Formula_One_Championship
en.wikipedia.org/Race_of_Champions_(Brands_Hatch)
en.wikipedia.org/BRDC_International_Trophy
en.wikipedia.org/1969_Madrid_Grand_Prix
en.wikipedia.org/1971_Argentine_Grand_Prix
en.wikipedia.org/Australian_Grand_Prix
en.wikipedia.org/1971_World_Championship_Victory_Race
www.oldracingcars.com
www.f5000registry.com
www.motorsportmagazine.com/
hamptondowns.com
www.sergent.com.au
www.nytimes.com
Formula 5000 in Europe, Wolfgang Klopfer
8w.forix.com
www.cams.com.au
www.whichcar.com.au
www.speedcafe.com/modern-formula-5000-category-launched
www.speedcafe.com/supercars-f5000-single-seater-revealed
www.speedcafe.com/formula-thunder-5000-super5000-join-forces
www.motorsport.com/new-v8-single-seater-series-makes-late-chassis-name-switch
www.goodwood.com
pl.wikipedia.org/OHV
pl.wikipedia.org/wiki/Formuła_Libre
www.motorsport.com/grm-completes-s5000-handover-test
www.velocitynews.co.nz
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz